Ισχυριζόμαστε ότι η φυσική είναι « ακριβής επιστήμη ». Ενώ πασχίζουμε για την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια στα πειράματα μας, στην τάξη μας ή στα βιβλία μας είμαστε συχνά πολύ λιγότερο ακριβείς. Υπάρχει μια δικαιολογία για τη χρήση λέξεων που σημαίνουν όλες το ίδιο πράγμα ή λέξεων που δανειζόμαστε από το καθημερινό μας λεξιλόγιο για να ονομάσουμε ένα φυσικό μέγεθος που έχει παρόμοια, όχι όμως πάντοτε την ίδια, σημασία με την αντίστοιχη λέξη που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή π.χ. το έργο.
Δεν υπάρχει όμως δικαιολογία για τη χρήση μιας λέξης, χωρίς να ακριβολογούμε, όταν υπάρχει μια αντίστοιχη ακριβής λέξη ή έκφραση για να μεταφέρουμε το νόημα που θέλουμε. Συχνά απλά παίζουμε ένα παιχνίδι επικοινωνίας στο οποίο κάθε ένας από εμάς ακούει αυτό που εννοεί ο άλλος και όχι αυτό που λέει. Έτσι όμως αποπροσανατολίζονται οι άλλοι ακροατές, ιδιαίτερα αν είναι μαθητές ή δεν έχουν εμβαθύνει τις γνώσεις τους στο συγκεκριμένο αντικείμενο, και κάποτε και εμείς οι ίδιοι. Η φυσική σήμερα τείνει να μεταβληθεί σε ένα όμορφο παιχνίδι λέξεων και συμβόλων. Οι ζαβολιές αυτού του παιχνιδιού είναι το αντικείμενο αυτής της εργασίας. Συχνά χρησιμοποιούμε ένα κώδικα τόσο πυκνό σε νοήματα, παραλείποντας τόσες λεπτομέρειες, ώστε η επικοινωνία με τους μαθητές μας και τους αναγνώστες των βιβλίων μας είναι δυσχερής, κάποτε και αδύνατη. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι για αυτό το λόγο η φυσική είναι ένα από τα λιγότερο καλά διδασκόμενα μαθήματα. Ίσως έχουν δίκιο. Χρησιμοποιούμε μερικές φορές ακατάλληλες λέξεις στα βιβλία μας και πολύ συχνότερα στις τάξεις μας ενώ κατακεραυνώνουμε τους μαθητές μας όταν κάνουν το ίδιο ή όταν κάνουν λαθάκια σε αριθμητικές πράξεις.
Η παρακάτω εργασία προσπαθεί να φωτίσει τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα σκοτεινά μονοπάτια ακατάλληλων λέξεων σε φροντιστηριακά, σχολικά και πανεπιστημιακά βιβλία εισαγωγικού επιπέδου ή βιβλία που απευθύνονται στο ευρύ κοινό στα Αγγλικά και στα Ελληνικά καθώς αυτά επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη συγγραφή σχολικών βιβλίων, τις αντιλήψεις των Φυσικών και των ανθρώπων γενικότερα όπως τα λεξικά. Σε αυτή την εργασία θα αναφερθώ κυρίως σε Νευτώνεια μηχανική, Θερμοδυναμική και Πυρηνική Φυσική. Άλλοι κλάδοι όπως π.χ. ο ηλεκτρομαγνητισμός, η οπτική ή η μηχανική ρευστών μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο μιας άλλης παρόμοιας εργασίας.
Για παράδειγμα πλήθος βιβλίων όπως τα δύο σχολικά βιβλία που διδάσκονται στην τρίτη τάξη του Λυκείου σε Γενικό Λύκειο και ΤΕΕ, Πανεπιστημιακά βιβλία όπως π.χ. των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, ακόμα και τα πιο δημοφιλή λεξικά όπως π.χ. των Μπαμπινώτη και Τεγόπουλου – Φυτράκη ενώ δίνουν το σωστό ορισμό για τη ραδιενέργεια (radioactivity) ως « το φαινόμενο εκπομπής ακτινοβολίας α, β και γ », σε άλλα σημεία των βιβλίων υπάρχουν εκφράσεις, όπως « μετρώντας τη ραδιενέργεια » και « ακτινοβόληση με ραδιενέργεια », που έρχονται προφανώς σε αντίθεση με τον ορισμό, καθώς το φαινόμενο το ίδιο ούτε μπορεί να μετρηθεί, ούτε βεβαίως να ακτινοβοληθεί. Αντίθετα, αυτό που ουσιαστικά μετράμε είναι η ακτινοβολία από τα ραδιενεργά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Επίσης, είναι λάθος να λέμε ότι « ένας ασθενής απορροφά ραδιενέργεια ». Δυστυχώς, το δεύτερο συνθετικό «ενέργεια», (με το οποίο κάποιος μετάφρασε τη λέξη activity του όρου « radioactivity», αντί ίσως των λέξεων «ενεργότητα» ή «δραστηριότητα») έχει παρασύρει πολλούς συγγραφείς να γράφουν, ατυχώς, ότι η ραδιενέργεια είναι η ενέργεια ή / και τα σωματίδια που απορροφά κάποιος, όταν βρεθεί κοντά σε ραδιενεργά υλικά.
« Άλλα ΄λεγες κι άλλα ΄γραφες, άλλα ΄πες και άλλα κάνεις
άλλα λογιάζεις, άλλα λες κι άλλα στο νου σου βάνεις »
Κρητική μαντινάδα
Αυτή είναι η εισαγωγή από μια θαυμάσια εργασία του συνάδελφου
Κασωτάκη Χαράλαμπου
Φυσικού
1ο Λύκειο Ρεθύμνου
Τηλ. 2831027061, κιν. 6976038086
e-mail: babiskasotakis@gmail.com
Μπορείτε να δείτε και να κατεβάσετε όλη την εργασία σε pdf από
Θα συνιστούσα σε όλους τους συναδέλφους να την μελετήσουν.
Αξίζει τον κόπο και θα βγουν κερδισμένοι.
Σε πρώτη ευκαιρία θα αναρτήσω και επιμέρους τμήματα της εργασίας αυτής για καλύτερη ενασχόληση και σχολιασμό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου